Historia ludności  żydowskiej w Golinie

Niewiele wiemy o historii Żydów w Golinie. "  The Encyclopedia of Jewish Life before and during the Holocaust"   pojawienie się Żydów w Golinie datuje na początek XVIII wieku. Za pomyłkę należy uznać zamieszczoną w internetowym serwisie JewishGen informację, że Żydzi mieszkali tu już od XIV wieku. W 1808 roku w mieście żyło 227 wyznawców judaizmu, a piętnaście lat później powstała gmina wyznaniowa. W związku z nałożonymi w 1823 roku ograniczeniami osadnictwa żydowskiego, istotny rozwój tej społeczności nastąpił dopiero w drugiej połowie XIX wieku. Żydzi zajmowali się handlem i rzemiosłem, przyczyniając się do rozwoju gospodarczego miejscowości. W spisie powszechnym w 1921 roku 695 golinian zadeklarowało pochodzenie żydowskie.

Po wybuchu II wojny światowej Żydzi zostali poddani licznym represjom - zmuszono ich do pracy na rzecz III Rzeszy, skonfiskowano majątek. W dniach 17 - 18 lipca 1940 roku Żydzi z Goliny zostali deportowani do Zagórowa, Grodźca i Rzgowa. Część z nich kilka miesięcy później trafiła do gett w Izbicy, Józefowie i Krasnymstawie. Pozostali golińscy Żydzi zostali rozstrzelani w lesie w pobliżu Kazimierza Biskupiego.

Cmentarz żydowski w Golinie został zniszczony podczas II wojny światowej. Proces dewastacji trwał także po wyzwoleniu. W archiwach Żydowskiego Instytutu Historycznego zachowały się dokumenty dotyczące profanacji cmentarza w 1948 roku, kiedy to robotnicy firmy Bacutil podczas prac kanalizacyjnych rozkopali groby, rozrzucając wydobyte kości. Dziś na terenie nekropolii nie ma żadnych nagrobków. Kilka macew z tego cmentarza zabezpieczono w Muzeum Okręgowym w Koninie.

Na zdjęciu powyżej przedstawiamy inną golińską macewę, odnalezioną przez jednego z mieszkańców. Dzięki uprzejmości pracowników Żydowskiego Instytutu Historycznego w Warszawie możemy podać tłumaczenie wyrytej na niej inskrypcji: "Tu pochowana kobieta pani Chawa, córka wielmożnego pana Zeliga błogosławionej pamięci, zmarła i została pochowana w dniu ..... szewat ....". Rok śmierci jest nieczytelny, jednak sposób wykonania nagrobka sugeruje, że pochodzi on z XIX lub końca XVIII wieku.

tekst: K. Bielawski
foto: Mateusz Pałucki

Bibliografia:
Pinkas Hakehillot: Encyclopedia of Jewish Communities, Poland, Volume I, str. 79-80, wyd. Yad Vashem
"The Encyclopedia of Jewish Life before and during the Holocaust" wyd. NYU Press, Yad Vashem

Żródło informacji:  www.kirkuty.xip.pl